آمار دروغ نمیگوید!
اعداد و ارقام زندگی را برای انسان «قابل اندازه گیری» و «قابل مدیریت» میکنند. ضرب المثلی در تفکر نقاد وجوددارد که «آنچه قابل اندازهگیری نباشد، قابل مدیریت نیست!» بنابراین آمار مبنای مدیریت است.
آمار، تصویری عینی و روشن از اوضاع و احوال بهدست ما میدهد. مثلا وقتی میگوییم احمد با ١٧٥ سانتی متر قد، ٩٥ کیلوگرم وزن دارد، هر فرد مطلعی با تقسیمکردن ١/٧٥ به مجذور ٩٥ خواهد فهمید که احمد فردی «تن- درست» نیست و در معرض بیماریهای قلبی- عروقی قرار دارد.
همینطور هم وقتی میگوییم کل فروش نفت ایران از هنگام ملیشدن صنعت نفت بهاین طرف (شصت سال) برابر با یک هزار میلیارد دلار بوده، در حالیکه ژاپنیها سالیانه پنج هزار میلیارد دلار ثروت تولیدمیکنند (کتاب «اقتدارگرایی ایرانی در عصر قاجار» – مقدمه – دکتر محمود سریع القلم) هر فرد دانایی خواهد فهمید که ژاپنیها بدون داشتن نفت و گاز، نسبت به ایرانیها که بزرگترین مخازن نفت و گاز دنیا را دراختیار دارند، در رفاه بیشتری زندگیمیکنند.
همچنین وقتی میگوییم جمعیت ایران در سیسال گذشته دو برابر شده است، اما جمعیت زندانیان ایران در سیسال گذشته دهبرابر شدهاست (کتاب «ناگفتهها» – «حسن نراقی» – نشر اختران)، هر فرد بیطرفی خواهددانست که در سیسال گذشته رشد فرهنگی ایران منفی بودهاست و طبعا اگر «اهل درد» باشد نمیتواند روزگار بهخوشی سپریکند.
اما اینکه آمار و اعداد دروغ نمیگویند بهاین معنا نیست که کسی هم نمیتواند با آمار دروغ بگوید؛ اتفاقا دروغگوهای بزرگ اینروزها معمولا بااستفاده از آمار دروغ میگویند!
مثلا من با گفتن اینکه بهمن بلندقامتترین فرد قبیله ی ماست، میتوانم این نتیجه را در ذهن مخاطب ایجادکنم که بهمن شایستهترین فرد برای رهبری این قبیله است؛ حتی گفتن این که قد بهمن ١٩٥ سانتیمتر است سندی برای صحهگذاشتن بر بلندبالا بودن بهمن است.
من میتوانم با نگفتن این که بهمن ٩٠ سال سن دارد و از پنجسال پیش علایم اختلال مشاعر (دمانس) در او ایجادشده و به دلیل از کار افتادگی کبد، دیسک کمر، آرتروز زانوها، و وابستگی به تریاک نیازمند به پرستاری دایمی است، تصویری غیرواقعی از بهمن در ذهن شما ایجادکنم!
در سطح کلان نیز ما میتوانیم با آمار دروغبگوییم. مثلا در اتحاد جماهیر شوروی گفتهمیشد ما زندانی سیاسی نداریم، بنابراین در کشور ما آزادی بیان وجوددارد؛ در حالیکه در آن حکومت به دگراندیشان و معترضان اجتماعی برچسب «بیماری روانی» زدهمیشد و آنها را به «ندامتگاههایی اعزام میکردند» که برسر در آنها تابلوی «آسایشگاه روانی» نصب شدهبود!
وقتی به دانشجویانم میگویم نیجریه در سال ٢٠١٠ بالاترین نرخ رشد اقتصادی را داشته است تعجبمیکنند، آنگاه برایشان راجع به «نرخ رشد اقتصادی» سخنمیگویم و تازه متوجهمیشوند که نرخ رشد اقتصادی سالیانهی بزرگترین قدرتهای اقتصادی دنیا هیچگاه در ردههای بالای جدول نخواهدبود.
این روزها که مردم «اهل حساب و کتاب» شدهاند، دنبال «دو کلمه حرف حساب» میگردند و اعتقاددارند که «حساب، حساب است و کاکا برادر!»، دروغگوها هم حواسشان جمع است که به جای شعر، با اعداد دروغ بگویند. پس باید بیشتر حواسمان را جمعکنیم که به «حساب ما» به بهشت نروند!
قربون حواس جمع!
دکتر محمدرضا سرگلزایی ـ روانپزشک
مطالب مرتبط
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=208
