نام کتاب: اضطراب موقعیت
نویسنده: آلن دوباتن
مترجم: سیدحسن رضوی
ناشر: نشر میلکان
«دو داستان عشقی بزرگ، زندگی هر فردی را معمولا با خود درگیر میکند» این جمله را «آلن دوباتن» فیلسوف سویسی ساکن بریتانیا میگوید و بر این باور است: «علاوهبر اینکه ما همواره در جستجوی عشق و شیفتگی جنسی هستیم، از جهان نیز انتظار دریافت عشق داریم که این عشق بسیار اسرارآمیزتر و شرمآورتر است. جدیت داستان دوم بههیچ وجه کمتر از داستان اول نیست، درد و شکست در آنهم بههیچوجه کمتر نیست. در داستان دوم هم شکست عشقی وجود دارد.»
«آلن دوباتن» در کتاب اضطراب موقعیت (Status Anxiety)، راوی موقعیت انسان امروز در برابر جهان شده و مفهوم جهانی اضطراب را که بهندرت بهصورت مستقیم مورد توجه قرار گرفته را ارزیابی و موشکافی میکند. اضطراب نشاتگرفته از اینکه: دیگران درباره ما چگونه فکر میکنند؟ چرا نادیدهگرفتهشدن از سوی دیگری با سقوط در احساس بیارزشی همراه است؟ رنج و هیاهوی بیپایان بشر قراراست به چه هدفی ختمشود؟ چرا باید این همه اضطراب را که محصول حرصطلبی و جاهطلبیهای تمامنشدنی است را تحملکنیم؟
در واقع کتاب بر شیوع اضطراب در جوامع مدرن میپردازد و به ما گوشزد میکند، بهرغم افزایش شگفتانگیز ثروت، انباشت غذا و دانش، بالارفتن سطح رفاه زندگی، امنیت، تسهیلات درمانی و بهداشتی و امکانات مادی، سطح اضطراب کاهش پیدا نکرده و بالعکس بههماناندازه میزان اضطراب بالاتر نیز رفته و بهنظر میرسد ما برای تحملکردن خود بیش از هر زمانی به تایید و محبت دیگران نیاز پیدا کردهایم. در هیاهوی لذتها و امکانات، بهراحتی از مسخرهشدن آشفته میشویم، آرزوی تحسین ریاکارانه و چاپلوسانه دیگران را داریم و اظهارنظرهای مبنی بر اینکه بیاهمیت هستیم، زخمهایی بر ما میزند که هر روز عمیقتر میشود.
آلن دوباتن فیلسوف ۴۹ ساله سوئیسی در مصاحبهای میگوید:
«هدف من از نوشتن کتاب اضطراب موقعیت، ارائه تعریف جامعی از این بیماری جهانشمول و کمک به حلمسئله بود. «اضطراب موقعیت» وضعیتی است که پیر و جوان نمیشناسد، غنی و فقیر هم ندارد و در عصر حاضر ممکن است هر کسی را درگیر کند. حتی خود من هم با آن مواجه شدم و بسیاری از دوستان نزدیکم و افرادی مانند «بیل گیتس» را هم میشناسم که به اضطراب موقعیت مبتلا شدهاند…، در حقیقت فرقیندارد برنده یا بازنده باشی، ما همواره نگران موقعیتی هستیم که در جهان داریم، چرا که اغلب افراد بسته به جایگاهی که در جهان داریم برایمان ارزش قائل میشوند و به ما محبت میکنند. گویی ایگو یا خودپنداره ما تنها با نظرات دیگران تغذیه میشود و جان میگیرد یا بهتر بگویم مثل بادکنک باد میشود و بهشدت نسبت به نادیدهگرفتنها و طردشدنها، آسیبپذیر است.»
دوباتن توضیح میدهد:
«اضطراب موقعیت در زمانه حاضر نسبت به هر عصر و دورهای، وضعیتی وخیمتر و نیاز به توجه بیشتری پیدا کرده است. چرا که امکان دستیابی بشر امروز به امکاناتی (پول، ارتباط جنسی، تفریح و حرفه مناسب) بیشتر از هر زمانی فراهم گشته و انسان این دوره در مقایسهی خودش با دیگران مستعد دریافت احساس ناکامکنندهی بازندهبودن قرار میگیرد.»
از دیدگاه این فیلسوف معاصر و مشهور، در حقیقت گروه مرجع یا همان گروهی از مردم که فکر میکنیم به ما شباهتدارند در عصر امروز بهشدت وسعت یافته و ما تنها زمانی میتوانیم خودمان را خوشبخت بدانیم که بهاندازه آنها داشتهباشیم.
آلن دوباتن تنها به تعریف و بازنمایی نشانههای بیماری یا بررسی علل و ریشههای آن اکتفا نمیکند و ما را با غم و ترس برگرفته از بیماری شایع عصر حاضر تنها نمیگذارد. او در بخش دوم کتاب راهحلهایی را برای کنار آمدن با «اضطراب موقعیت» ارائهمیدهد. از مردمگریزیهای هوشمندانه میگوید و با استناد به نظرات فلاسفه به ما میآموزد، بهجای تکیه بر نظرات عمومی که عمدتا بر پایه احساسات، عامهپسندی، سطحینگری و تعصب است به انتقاد بهجا از رفتارمان روی بیاوریم و راه منطقی را برای خودقضاوتی در پیش بگیریم.
هنر تراژدی و کمدی از دیگر تکنیکهایی است که دوباتن به ما میآموزد تا به کمک آنها مصائب و رنجهای دیگران را تاببیاوریم و در برابر مصیبتهای خودمان نیز فروتن باشیم. او از فلسفه، مذهب، ادبیات، اقتصاد، سیاست و هنر بهره میجوید و از نظریات و دیدگاههای نویسندگان، دانشمندان و فلاسفهای همچون، آدام اسمیت، دیوید هیوم، توماس هابز، ژان ژاک روسو، مارکس، جورج برنارد شو، تولستوی، شارل بودلر بهره میگیرد تا زندگی انسان امروز را که با تمام دستاوردهایش فاقد شور و اشتیاق و معنی شده را رنگ و رو و معنایی تازه هر چند تلخ و تراژیک، ببخشد تا نتیجه شکست آنقدر بر دوشمان احساس سنگینی نکند. دوباتن بهنقل از سِنِکا، فیلسوف معروف مکتب رواقیگری میگوید: «چرا فقط باید برای بخشهایی از موقعیتها در دنیا گریست، وقتی باید برای کل این دنیا اشک بریزیم.»
مریم بهریان ـ دانشجوی دکتری روانشناسی
.
مطالب مرتبط
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=598
