نام کتاب: تصرف عدوانی
نویسنده: لنا آندرشون (Lena Andersson)
مترجم: سعید مقدم
ناشر: نشر مرکز – چاپ چهارم – ۱۳۹۵
.
کتاب «تصرف عدوانی» با محوریت یک رابطه عاشقانه روایت میشود، داستان زنی که در چنبره عشقی رنجآور گرفتار میشود. معشوق این زن عاشق، مردی است هنرمند، مشهور و با شعارهای دگراندیشانه که در این رابطه، به تعبیری، «با دست پس میزند و با پا پیش میکشد» و این رفتار دوگانه و متناقض، رابطه را در یک وضعیت آویزان و معلق نگه میدارد.
داستان «تصرف عدوانی» سیر دو ساله این رابطه است، از اولین آشنایی تا پایان رابطه، نویسنده در این سیر، با نگاهی روانشناسانه هم از منظر شناختی-رفتاری و هم از منظر روانشناسی زبان پدیده عشق را واکاوی میکند.
«عشق» در این کتاب بهانهای است برای پرداختن به موضوعات وسیعی که عمدتأ فلسفی و روانشناختی هستند، از این حیث این کتاب مرا به یاد کتاب «جستارهایی در باب عشق» «آلن دو باتن» فیلسوف سوئیسی-بریتانیایی انداخت. در «جستارهایی در باب عشق» نیز«آلن دو باتن» یک تجربه عاشقانه را مورد واکاوی قرار داد ولی در بستر یک تحلیل عمیق زیستی- روانی-وجودی که در آن نگاههای مختلف روانکاوی، زیستشناختی و وجودی را درباره زندگی، ملال، عشق و معنای زندگی مطرح کرده است.
کتاب آلن دو باتن در باب عشق نیز کتاب فوقالعاده ای است و من در این فکر بودم که کتاب آلن دو باتن را هم به خوانندگان مطالبم معرفی کنم ولی متاسفانه مترجم «جستارهایی در باب عشق» گرچه مترجمی برجسته و باتجربه است نتوانسته دیدگاههای فلسفی و روانشناختی را به شکل قابل فهم و دقیق به خواننده فارسی زبان منتقل کند چرا که انتقال آن مفاهیم نیاز به تسلط بر روانشناسی و فلسفه داشته است؛ خوشبختانه مترجم «تصرف عدوانی» (که این کتاب را به طور مستقیم از سوئدی به فارسی برگردانده است) در انتقال مفاهیم فلسفی و روانشناختی موفقتر عمل کرده است و کتاب گرچه ثقیل ولی قابل فهم است.
یکی از موضوعاتی که «لنا آندرشون» در این کتاب عمیقأ به آن پرداخته است «روانشناسی زبان» یا Psycho-Linguistics است. آندرشون مینویسد:
«کلمات می توانند مثل خاکستر سبک و سوخته باشند؛ مثل خاکستر راحت و سبک پراکنده شوند، بیهدف بچرخند و هر جایی سقوط کنند. کلمات، سنگبنای ماندگار و نقطه ثقل حقایق و معانی نیستند، آنها میتوانند فقط صداهایی باشند که مردم با آنها سکوت را پر میکنند.»
درباره سوء تفاهماتی که کلمات ایجاد میکنند در مقاله امان از این کلمات، در فصل نخست کتاب «حرفهایی برای امروزیها» و در معرفی کتاب «سخن ور زی» مطالبی نوشتهام که دیگرباره شما را به خواندن آنها دعوت میکنم. «دکتر عباس باطنی» در کتاب «زبان و تفکر» و «بهاءالدین خرمشاهی» در کتاب «کژتابیهای زبان» مفصلتر به این مقوله پرداختهاند.
از دیگر موضوعاتی که «لنا آندرشون» در این کتاب به موازات داستان عاشقانه آن را بسیار هوشمندانه واکاوی میکند موضوع «روشنفکری» است. «استر نیلسون» زنی روزنامهنگار، مقالهنویس و نقدنویس است (شخصیتی شبیه به خود لنا آندرشون) و عاشق هوگو رسک می شود که مردی مستندساز، فعالاجتماعی و دگراندیش است. هر دو نفر رسمأ به طبقه روشنفکران تعلق دارند ولی دو سبک نگاه به زندگی و دو شیوه تحلیل متفاوت دارند. میتوان یکی را روشنفکر واقعی دانست و دیگری را شبه روشنفکر یا روشنفکر مآب. پیش از این در مقاله های روشنفکر کیست؟، روشنفکری و روشنفکرمآبی، آرکهتایپ روشنفکران، آزادی و تاریخ و آرمانشهر و ویرانشهر به مقوله روشنفکری نیز پرداختهام.
نام کتاب به سوئدی Egenmaktiget Forfarande است که ترجمه انگلیسی آن میشود Willful disregard. این ترکیب، یک معنای حقوقی دارد که به همان معنای «تصرف عدوانی» است: «مالی را از دیگری بدون رضایت او خارجکردن، یا اختلال، دستاندازی یا حیف و میل کردن عمدی اموال دیگری». اما اگر این عبارت را ترجمه تحتاللفظی کنیم میتوانیم آن را «بیتوجهی عمدی» برگردان کنیم که با محتوای داستان کتاب همخوانی بیشتری دارد چرا که «استر نیلسون» در تمام طول رابطه عاشقانه رنجآور خود نشانههایی از خودمحوری، بیاعتنایی، سطحیبودن و فریبکاری «هوگو رسک» میبیند، نشانههای واضح و قطعی که هر «فرد غیرعاشقی» را قادر میسازد بیفرجامی این رابطه را ببیند ولی عشق باعث میشود «استر نیلسون» به طور عمدی این نشانهها را نادیده بگیرد. این بازی با واژهها یکی از لطافتهای کار «لنا آندرشون» در کتاب «تصرف عدوانی» بوده است.
.
مطالب مرتبط:
- مقاله امان از این کلمات
- مقاله روشنفکر کیست؟
- مقاله روشنفکری و روشنفکرمآبی
- مقاله آزادی و تاریخ
- مقاله آرمانشهر و ویرانشهر
- معرفی کتاب سخن ور زی
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=458
ادامه خواندن