خانواده تیبو
نویسنده: روژه مارتین دوگار
مترجم: ابولحسن نجفی
ناشر: نیلوفر
رمان بزرگ «خانواده تیبو» مشتمل بر هشت کتاب است که ترجمه فارسی آن در چهار مجلد چاپ شده‌است.
نویسنده فرانسوی کتاب «روژه مارتین دوگار»، که خود در دوران دو جنگ بزرگ جهانی در اروپا زندگی‌کرده‌است در این رمان با زیرکی به‌کاوش روان‌شناختی و جامعه‌شناختی جنگ پرداخته‌است.
رمان از درون یک خانواده شروع می‌شود و ابتدای رمان هم از یک اتفاق کوچک آغاز می‌شود. «ژاک» پسر کوچک آقای تیبو در یک «دفترچه خاکستری» اشعار عاشقانه‌اش را می‌نویسد و این دفترچه شعر در مدرسه غوغا به‌پا‌می‌کند.
آقای تیبو فردی سرشناس، ثروتمند و مذهبی است و ژاک نیز در یک مدرسه مذهبی درس می‌خواند، مدرسه‌ای که دفترچه‌ای با اشعار عاشقانه «قرائت پادگانی» آن را مخدوش می‌کند. آقای تیبو برای مهار فرزند«سرکش» که اقدام به شکستن «قرائت غالب» کرده‌است تصمیمات مستبدانه‌ای می‌گیرد.
سپس داستان وارد زندگی «آنتوان» پسر بزرگ آقای تیبو می‌شود که «سر به راه» است، کاری‌به‌کار چیزی جز درس و پیشرفت شخصی خود نداشته‌است، مدارج ترقی را به‌سرعت پیموده و پزشک جوانی است. سپس نویسنده با مهارت وارد فضای اجتماعی پیش از جنگ در اروپا می‌شود، همانطور که در خانه، آقای تیبو حق خود می‌داند که با استبداد و خودرایی از «قرائت غالب» خود نگهبانی‌کند، در جامعه هم رهبرانی وجود دارند که در حال خلق یک «قرائت غالب» هستند و همان‌طور‌که تیبو در خانه یک دیکتاتوری کوچک تشکیل‌داده‌است، دیکتاتورهایی همچون فرانکو، موسولینی و هیتلر در اروپا به‌‌قدرت می‌رسند و «کلان‌قرائت فاشیسم» را تشکیل‌می‌دهند که ترکیبی است از نژاد‌پرستی، تعصبات مذهبی و جنگ‌سالاری. آنتوان همانطور که برای رسیدن به قله‌های موفقیت شخصی در مقابل استبداد پدر سکوت می‌کند، در جامعه هم کاری به کار مسائل سیاسی و اجتماعی ندارد بر خلاف ژاک که با پیوستن به جریان سوسیالیسم علیه روی کار آمدن فاشیست‌ها تلاش می‌کند.
این رمان شباهت زیادی به رمان «برادران کارامازوف» دارد که فروید آن را بهترین رمان تمام زمان‌ها نامید با این‌تفاوت که داستایفسکی از «روان‌شناسی» به «جامعه‌شناسی» نمی‌رسد اما «روژه مارتین دوگار» با ظرافت این مهم را به‌انجام می‌رساند.
پیام روژه مارتین دوگار در این داستان این است:
[quote]اگر در خانواده هر گونه سرکشی و دگر‌اندیشی را سرکوب‌کنیم و فرزندانی «مطیع» و «سر‌به‌راه» تربیت کنیم که تنها به موفقیت شخصی در کار و تحصیل می‌اندیشند به شکل‌گیری نظام‌های فاشیست و تمامیت‌خواه و استبدادی در جامعه کمک‌کرده‌ایم.[/quote]
این موضوع را در مقاله‌ای با عنوان «چه کسی نمره انضباط بیست می‌خواهد» شرح داده‌ام.
دکترمحمدرضا سرگلزایی – روانپزشک
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=4400
