نام کتاب: درک یک پایان
نویسنده: جولین بارنز Julian Barnes
مترجم: حسن کامشاد
ناشر: نشر نو – چاپ چهارم – ۱۳۹۵
رمان «درک یک پایان» تلاشی است برای زیر سوال بردن درک ما از وقایع. داستان در یک دبیرستان شروع می‌شود، جایی که چهار هم‌کلاسی با هم محفلی دارند و مصاحبتی راجع به موضوعات فلسفی. در یک تعطیلات آخر هفته یکی از دانش‌آموزان دبیرستان به اسم «رابسون» خودکشی می‌کند. رابسون پسری میانه‌حال است، هیچ‌چیز در او چشم‌گیر و برجسته نیست. خودکشی رابسون در محفل این چهار هم‌کلاسی تحلیلی جدی نمی‌یابد، کسی برای خودکشی رابسون به دنبال دلیل فلسفی نمی‌گردد. چند سال بعد «ایدرئین فین» خودکشی می‌کند. باهوش‌ترین و اخلاقی‌ترین عضو آن گروه چهار نفره. برخلاف رابسون میانه‌حال که در یادداشت خودکشی‌اش تنها نوشته بود «مامان مرا ببخش» ، ایدرئین نابغه یادداشتی فلسفی از خود به جا گذاشته است:
«زندگی هدیه‌ای است عطا شده به ما بی‌آن‌که خود بخواهیم؛ هر انسان اندیشمندی از نظر فلسفی وظیفه دارد ماهیت زندگی و شروط متمم آن را بررسی کند؛ و چنان‌که تصمیم بگیرد که این هدیه ناخواسته را نپذیرد، وظیفه اخلاقی و انسانی این است که به تبعات آن تصمیم عمل شود.»
راوی قصه و دیگران خودکشی ایدرئین را انتخاب یک فیلسوف نابغه می‌بینند که به دلیل برجستگی هوش و فضیلت اخلاقی تصمیمی متفاوت با شعور متعارف گرفته است.
اما چهل سال بعد دفتر خاطرات ایدرئین به دست «تونی» (راوی قصه) می‌رسد و این دفتر خاطرات سطحی دیگر از وقایع را آشکار و افشا می‌سازد. «تونی» در رمزگشایی از دفتر خاطرات ایدرئین نه تنها نگاهی متفاوت به خودکشی ایدرئین پیدا می‌کند که معنای بسیاری از وقایع گذشته برایش متفاوت می‌شود و با این معنای متفاوت حافظه و هویت خود «تونی» نیز مورد بازنگری و بازنویسی قرار می‌گیرند.
«جولین بارنز» موفق می‌شود در یک داستان رئال که ترکیبی از مشاهدات، تاملات و خاطرات راوی است یک موضوع مهم را طرح کند:
«آیا تاریخ، دروغ فاتحان است یا خودفریبی شکست‌خوردگان و یا هیچ‌کدام: تاریخ بیشتر خاطره‌های بازماندگان است که اغلب‌شان نه فاتح‌اند و نه غالب؟!»
کتاب «درک یک پایان» پیوستی ارزشمند نیز دارد:
گفتگوی «شمسی عصار» (نویسنده، فیلم‌ساز، روزنامه‌نگار و موزیسین ایرانی مقیم فرانسه) با جولین بارنز راجع به داستان‌نویسی، این مصاحبه که در سال ۲۰۰۳ برای مجله «پاریس ریویو» انجام گرفته است برای علاقمندان به ادبیات بخصوص ادبیات داستانی حاوی نکات ارزشمندی است.
دکتر محمدرضا سرگلزایی – روانپزشک
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=459
