نام کتاب: ذن در هنر نویسندگی
نویسنده: ری براد بری
مترجم: پرویز دوائی
ناشر: جهان کتاب – ۱۳۹۵
هر کس که عاشق «سینمای جدی» باشد نام فیلم سینمایی «فارنهایت – 451» را شنیده است. این فیلم را «فرانسوا تروفو» در سال ۱۹۶۷ ساخته است. وقتی که من کلاس چهارم دبستان بودم تلویزیون ایران این فیلم را با دوبله فارسی پخش کرد و من این فیلم تاثیر گذار را در حافظهام حفظ کرده بودم تا ۷-۸ سال قبل که فرصت دوباره دیدن آن دست داد.
داستان فیلم راجع به جامعهای است که در آن کتاب خواندن ممنوع است و شهروندان تشویق میشوند که اگر متوجه شدند کسی کتاب میخواند او را به پلیس امنیتی لو بدهند. بلافاصله پس از این که خبرچینها راجع به یک کتابخوان خبر رسانی میکنند یک گروه با تجهیزاتی شبیه آتش نشانها سر میرسند و کتابهای آن کتابخوان را به آتش میکشند.
در این فیلم کسانی که Fire man نامیده میشوند بر خلاف معنای رایج Fire man، آتش نشان نیستند بلکه آتش افروز هستند و این واژگونی واژهها ما را یاد «وزارت حقیقت» در کتاب 1984 جورج اورول میاندازد که کارش «تولید دروغ» است و «وزارت عشق» که کارش شکنجهٔ دگراندیشان است!
فیلم فارنهایت ۴۵۱ از یک کتاب سوزی شروع میشود و سپس فیلم تماشاگر را به درون زندگی یکی از این مأموران کتاب سوزی به اسم «مونتاگ» میبرد. «کلاریس» همسر مونتاگ قرصهای آرام بخش مصرف میکند و برنامههای سطحی و مُهمل تلویزیونی تماشا میکند، در جامعهای که کتاب خواندن جُرم است او یک شهروند نمونه است!
فیلم فارنهایت ۴۵۱ بر مبنای رُمانی ساخته شده است که «۴۵۱ درجه فارنهایت» نام دارد و توسط Ray Brad Bury نوشته شده است. «برادبری» نویسنده «فارنهایت ۴۵۱» فیلمنامهٔ فیلم «موبی دیک» را نیز نوشته است که توسط جان هیوستن تبدیل به فیلم شد و نیز حدود دویست و پنجاه قصهٔ چاپ شده دارد.
حتماً کنجکاو هستید که بدانید چنین نویسنده خلّاق و موفّقی چگونه قصه میسازد. کتاب «ذن در هنر نویسندگی» پاسخی است به کنجکاوی شما.
«ری براد بری» در هفتاد سالگی، پس از چند دهه قصهنویسی دست به قلم برده تا راجع به هنر قصهنویسی خود سخن بگوید. کتاب برادبری راجع به تجربه نویسندگیاش بیست سال پس از چاپ در آمریکا در ایران نیز به چاپ رسیده است و من چاپ چهارم این کتاب را در دست دارم.
در فصل اول این کتاب (کودک درون من) برادبری به این موضوع پرداخته که مهم ترین چیزی که او را نویسنده کرده این است که او توانسته کودک درون خود را زنده نگه دارد. حق با اوست. بر اساس آموزههای «تحلیل رفتار متقابل» (TA) که اریک برن پایه گذار آن است، کودک درون ما (Free child) کانون خلاقیت و «شور زندگی» در ماست (همان چیزی که فروید آن را Libido یا زیست مایه نامیده است) و عنصر اصلی هنر ، همین کودک آزاد درون ماست.
سپس ری برادبری در فصل دوم کتاب (رُمان دو پولی) راجع به دورانی از زندگیش که «۴۵۱ درجه فارنهایت» را نوشته است صحبت میکند. برای من که شیفتهٔ این فیلم سینمایی هستم خواندن راجع به فضایی که داستان این فیلم در آن متولد شده است جذاب بود. ولی اگر فرصت ندارید همهٔ فصول این کتاب را بخوانید پیشنهاد من این است که فصل ششم این کتاب را بخوانید:
«اندر آداب نگهداری از فرشتهٔ الهام»، چرا که این فصل از کتاب راجع به همان چیزی صحبت میکند که در روانشناسی تحلیلی بسیار مهم است: «تفرّد یا Individuation». این که چگونه آن بخش یگانه و منحصر به فرد وجود انسانیمان را کشف و باور کنیم، پاسخی به سوال درباره «معنای زندگی من». به این لحاظ این فصل کتاب فقط به درد قصه نویسها نمیخورد بلکه مخاطبان آن همه ما هستیم.
دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=502