پرسش و پاسخ: زنانگی و مردانگی
پرسش:
«سیمون دوبوار» میگوید :«ما زن به دنیا نمیآییم بلکه زن میشویم»؛ این ایدهای است که توسط بسیاری از متفکران حوزهٔ جنسیت دنبال میشود. به نظر شما چه میزان از تفاوتهای بین زن و مرد طبیعی و چه میزان آن ساختهٔ فرهنگ و جامعه است؟
پاسخ دکترسرگلزایی:
هورمونهای زنانه و مردانه با هم متفاوت هستند و این هورمونها بر عملکرد مغز نیز تأثیر دارند. البته در هر دو جنس هم همهٔ هورمونها وجود دارند. اینطور نیست که در یک جنس یک هورمون صفر باشد و فقط در دیگری موجود باشد. تفاوتِ بین دو جنس، در میزان وجود هر یک از هورمونها است. این هورمونها درعواطف و واکنشهای آدمها اثرمیگذارند. مثلا میزان هورمون «پرولاکتین» (هورمون شیردهی) در زنها بیشتر از مردان است. تحقیقات زیادی بر روی حیوانات نشان دادهاست که هرچه پرولاکتین در بدن حیوانی بالاتر میرود وقت بیشتری را صرف بچهها میکند.
اگر پرولاکتین در بدن یک حیوان ماده تولیدنشود او بچههای خودش را رها میکند و میرود. با اینحال سطح پرولاکتین بین زنان هم خیلی متفاوت است؛ زنانی که باردار میشوند، زایمان و شیردهی دارند، پرولاکتین بالاتری دارند. زنی که سهبار زایمان کردهاست نسبت به زنی که یک بار زایمان کرده، پرولاکتین بالاتری دارد. سطح پرولاکتین بین مردان هم متفاوت است. پس وقتی در مورد این صحبت میکنیم که زنان بیشتر تمایل به پرستاری و مراقبت دارند میبینیم که این دلایلی هورمونی دارد. در مقابل مردان هورمون «تستوسترون» دارند که عضلات را محکم و ذهن را هم رقابتی میکند. یعنی ذهن برای جنگیدن و برای رقابتهای بدنی آماده میشود. پس امکان بروز رفتارهای تهاجمی، رقابتی و پرخاشگرانه در مردان بیشتر از زنان است. اما در مورد مردان هم یک وضعیت طیفی وجود دارد؛ یعنی تستوسترون در برخی مردان هزار نانوگرم در دسیلیتر است و در مردانی دیگر ممکن است صدنانوگرم در دسیلیتر باشد. اینجاست که یک مرد ممکن است در تمام طول زندگیش کتککاری نکرده باشد و برادر او که در همان محله زندگی میکند و در همان خانواده تربیت شدهاست بارها و بارها به خاطر این که با مردم دعوا کردهاست،به بازداشتگاه رفته باشد. بنابراین ما در مورد زن و مرد نوعی و کلی صحبت میکنیم و میگوییم تستوسترون در مردها و پرولاکتین در زنها بیشتر است. ولی باز در بین زنان و مردان یک وضعیت طیفی وجود دارد.
ویژگیهایی هم هست که کاملا تحت تأثیر فرهنگ است مثلاً برای شخمزدن با گاوآهن حتما عضلات مردانه از عضلات زنانه مناسبتر است ولی رانندگیکردن، بویژه با ماشینهای امروزی که فرمان هیدرولیک دارند، اصلاً ربطی به زور زدن ندارد. حالا اگر افراد در یک جامعه تصور کنند که مردها نسبت به زنها دستفرمان بهتری دارند یا اینکه مردها برای رانندگی و زنها برای کار با لباسشویی آفریده شدهاند، اشتباه است. چون هر دو جا باید دکمهای را فشار دهی و ماشینی را روشن کنی. اینجاست که نقش فرهنگ و باورها بهمیان میآید و میبینیم بسیاری از تفاوتهایی که فکر میکنیم تفاوت زنانگی و مردانگی است، ریشه در فرهنگ دارند. این که در کشور ما زنان نمیتوانند کاندید ریاستجمهوری شوند یا اجازه ندارند گواهینامهٔ موتورسواری بگیرند ربطی به هورمونها ندارد!
بنابراین بهتر است نگاهی جامع داشتهباشیم و بهجای این که یا از این طرف بام بیفتیم و یا از آن طرف؛ یعنی یا بگوییم زنانگی و مردانگی کاملاً بیولوژیک است یا در نقطهٔ مقابل بگوییم که اصلاً کسی زن آفریده نمیشود و اصلاً کسی مرد آفریده نمیشود، فکر کنیم که درجاتی از ویژگیهای ما کاملاً بیولوژیک هستند و بخشهایی هم از هویت و خصوصیات ما فرهنگی و اجتماعی هستند.
«برگرفته از مصاحبه دکتر سرگلزایی با «ماهنامه زنان امروز» – خرداد۱۳۹۷
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=5298