نام کتاب: سفرنامهٔ عکاسی
نویسندگان: داوود موسوی و آوا کائون
(این کتاب در ایران منتشر نشده است، بنابراین با اجازهٔ نویسندگان، فایل پی.دی.اف کتاب در کانال ارائه میشود.)
داوود موسوی عکاس مقیم سوئد و پایهگذار پروژه «جهان از دید نوجوانها» به همراه آوا کائون، کتابی با عنوان «سفرنامهای برای عکاسان جوان» منتشر کرده است. این کتاب برخلاف بیشتر آثار مکتوب حوزه هنر عکاسی، حس ماجراجویی و اندیشه عملگرایی را در مخاطب تقویت میکند. و مخاطب را به عادتزدایی و خود ابرازگری تشویق میکند.
داوود موسوی از چندی پیش، برای نوجوانان ساکن مناطق محروم، کارگاه آموزشی ارائه میدهد؛ برای گروهی از آن ها دوربین میخرد و از قاب نگاه آن ها به دنیا، نمایشگاهی نیز برپا میکند. میتوان این کنشگری داوود موسوی را به نوعی در تقابل با فرهنگ نخبهپروری در جامعه امروز برشمرد.
«سفرنامه برای عکاسان جوان» کمتر شباهتی به کتابهای با گفتمان مونولوگ رایج در بازار دارد که گاهی از اصطلاحات تخصصی پر شدهاند و گاها با زبان عامیانه و عرفی به تحریر درآمدهاند.
سبک نگارشی قابل فهم و خلاقانه نویسندگان این کتاب، نمای دیگر از جهان عکاسی را بهتصویر میکشد و به افراد کمک میکند تا با کمک یک دوربین عکاسی ارزانقیمت و بهرهبردن از نگاهی عمیق، دشوارترین مسائل اجتماعی را به سادگی توضیح دهند. و بتوانند روزمرگی، عرف و عادتها را به رسانهای پرهیاهو برای نقادی تبدیل کنند.
این کتابچه 66 صفحهای شامل هفت بخش است. بخش نخست، با عنوان «چطور عکاس بشویم» از تکنیکهای پیچیده عکاسی و معرفی دوربینهای برند و گرانقیمت نمیگوید، بلکه به بررسی ابعاد فراموش شده هنر در حرفه عکاسی میپردازد.
نویسندگان این کتاب نکتههایی اساسی را به نوجوانان میآموزند. برای نمونه در این سفرنامه میخوانیم:
«سوژه مهمتر از مدل دوربین است یا نوع نگاهی که به پدیدهها داریم از لنز و فلاش و فیلتر و پایه اهمیت بیشتری دارد، این که اندیشه باید در عکاسی آزاد باشد و همه پدیدهها قابلیت به تصویر کشیدن در قاب هنر را دارند. چیبس، گربه، پرواز، وای فای، قلقلکی، خواب، فرازمینیها، تکالیف تکراری مدرسه، مدرک تحصیلی، بیکاری و هر آنچه که سال ها است در قاب عادت خاک میخورد را میتوان با هنر عکاسی از پستو بیرون کشید و به فراموش شدهها نگاهی نو انداخت».
همچنین در این بخش کارکرد هنر به نوجوان آموزش داده میشود، مثلا این که یکی از اهداف هنر عکاسی این است که میخواهیم آن چیزهایی را که برایمان اهمیت دارد را برای همیشه جاودان نگه داریم، بنابراین باید مراقب هم باشیم و مراقب احساساتمان و به روابط و نیازهای یکدیگر توجه کنیم .
در بخش دوم سفرنامه، نویسندگان به کارکرد دیگر هنر عکاسی که همان دغدغه رشدی نوجوانان نیز بهشمار میرود، اشاره میکنند. این که مسئله هویت دوره نوجوانی را میتوان با هنر عکاسی بیشتر درک کرد. عکاسی میتواند به نوجوان کمک کند تا برای پرسش «من کیستم؟» پاسخی پیدا کند و حتی در حل بحران هویت هم به نتایج ارزشمندی برسد.
سیر و سفر عکاسهای نوجوان در بخش سوم این کتاب آن ها را با مسئله ارتباطات اجتماعی پیوند میدهد. برای نمونه یک پروژه این است که از مادرها میتوان عکسهای متفاوت گرفت و آن ها را با نقشهای متفاوت و گاه متضادی که دارند در لنز دوربین به ثبت رسانید. یا حتی ایرادهایشان را بهتصویر کشید. عکاسی از مادر آشپز، مادر قصهگو، مادر خیاط، مادری که خودش دختر است، مادری که یک شهروند مسئول است و مادری که یک دنیا آرزو دارد را میتوان به صورت یک پروژه در قاب تصویر جا داد و او را بهتر شناخت.
داوود موسوی و آوا کائون، شبیه به نظریه سیستمهای بومشناختی یوری برونفن برنر، روانشناس آمریکایی، نوجوان را با سطوح مختلف محیطی مرتبط میسازند. آن ها در بخش چهارم این سفرنامه، نوجوان را متوجه قدرت تاثیرگذار محله زندگی و ساکنانش کرده و با زبانی ساده آن ها را با مسئولیتهای اجتماعیاش مواجه میکنند.
با خواندن این سفرنامه به راحتی میتوان به نوجوان کمک کرد تا گرفتار روزمرگیها نشده و در مرز عادت درجا نزد بلکه آن را در هم نوردد و زندگی را همانطور که هست روایت کند. برای نمونه نوجوانان میآموزد که چگونه بحران محیط زیست را با تمام اندوه و تبعاتی که دارد به ثبت برسانند، درباره روشهای حل مسئله احتمالی داستانسرایی کرده، در پایان آثار خود را با نوجوان سرزمینهای دیگر به اشتراک بگذارند و از خرد جمعی بهره مند شوند.
آخرین پروژه این سفرنامه از نوجوان دعوت میکند تا به تماشای آثارش بنشیند و از این شیوه برای گریز از وضعیتهای فراموش شده و موقعیتهای بحرانی پل بزند. عکاسی را میتوان یک سیستم زبانی برای دنیای مدرن بهشمار آورد. شاید گاهی اوقات لازم است تا به جای پیچ و تابدادن به افکار و احساساتمان دنیا را همانطور که میبینیم از دریچه لنز دوربین به دیگران نشان دهیم.
آلن دوباتن در کتاب هنر همچون درمان مینویسد:
«دنیای مدرن، هنر را خیلی مهم میداند – چیزی شبیه به معنای زندگی».
مریم بهریان- کارشناس ارشدروانشناسی
مطالب مرتبط
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=542