سیر عشق

نام کتاب: سیر عشق

 (The Course of Love)

نویسنده: آلن دو باتن

 (Alain De Botton)

مترجم: زهرا باختری

ناشر: انتشارات چترنگ

«آلن دوباتن» متولد ۱۹۶۹ کارشناس ارشد رشته فلسفه است. او متولد زوریخ (سوئیس) است ولی بیشتر عمر کاری‌اش را در لندن (انگلستان) سپری کرده است. آلن دو باتن دوره دکترای فلسفه خود را ناتمام گذاشت زیرا تصمیم گرفت به‌جای تلاش در فضای آکادمیک، فلسفه را به زندگی روزمرّهٔ مردم ببرد.

اوّلین کتابی که بیست و چند سال پیش نوشت، کتاب «جستارهایی درباب عشق» بود که همین چند سال پیش به فارسی ترجمه شد و انتشارات «نیلوفر» آن را منتشر ساخت.

در این کتاب آلن دو باتن بیوگرافی یک عشق را مرور می کند، از زمان اوّلین ملاقات، تا هنگام به‌هم خوردن رابطه و ناکامی و سرخوردگی. آلن دو باتن در کتاب جستارهایی در باب عشق، همان طور که در جایگاه یک داستان‌سرا ماجرای یک رابطهٔ عاشقانه را روایت می‌کند جا‌ به‌ جا قصه را قطع می‌کند و در مقام یک تحلیل‌گر آنچه را که بین شخصیت‌های داستان پیش می‌آید را تحلیل می‌کند و در این تحلیل، هم از نظریات فیلسوفان بزرگ بهره می‌برد هم از نظریات روان‌شناسان بزرگ.

پس از کتاب جستارهایی در باب عشق، آلن دو باتن کتاب های زیادی را برای عموم نوشت و در هر یک از کتاب هایش به خوانندگان کمک کرد که از زاویه نگاه فیلسوفان بزرگ به مسائل عادی زندگی روزمره نگاه کنند.

خوشبختانه بیشتر کتاب‌های آلن دو باتن به فارسی ترجمه شده‌اند و پیش از این، کتاب «در باب مشاهده و ادراک» او را معرفی کرده‌ام. پس از بیست و چند سال، آلن دو باتن دوباره به موضوع عشق و به قالب رمان برگشته است و این بار یک رابطهٔ عاشقانه که منجر به ازدواج می‌شود را تجزیه و تحلیل می‌کند. در این کتاب، آلن دو باتن سعی دارد دیدگاه‌های رومانتیک درباره عشق را زیر سؤال ببرد و به خواننده این پیام را بدهد که عشق یک مهارت است نه یک شور و اشتیاق.

آلن دو باتن خواننده را به این فضا می‌برد که دوام یک رابطهٔ عاشقانه بیش از این که به شدت اشتیاق طرفین بستگی داشته باشد به این بستگی دارد که دو طرف رابطه چقدر مهارت دارند در میانهٔ استرس‌های شغلی و مالی زندگی روزمره و در چنبرهٔ تصمیم‌گیری راجع به مشکلات مربوط به بچه‌ها، به وضعیت روانی کودکانه پسرفت نکنند و خود را در وضعیت بالغانه نگه دارند.

خواندن این کتاب از این حیث کاربردی و ارزشمند است که آلن دو باتن در این کتاب با تسلط بر نظریات روان‌شناسی همچون نظریه دلبستگی جان باولبی (Attachment Theory) و زوج درمانی‌های مبتنی بر هیجان، جدا از تحلیل‌های فلسفی و انسان‌شناسانه، خواننده را با کاربرد مشاوره و روان درمانی در حل و فصل موضوعات ارتباطی و مشکلات زناشویی آشنا می‌سازد و جایگاه روان‌شناسی را در زندگی مدنی  تعریف می‌کند.

متأسفانه هم در کتاب جستارهایی در باب عشق و هم در کتاب سیر عشق مترجمان در جاهایی قادر به برگردان واژه‌های فنی نبوده‌اند و به جای شرح واژه‌های تخصصی همچون فتیشیسم در پاورقی کتاب، واژه‌های نامانوسی همچون «بت‌واره پرستانه» را جایگزین کرده‌اند که برای مخاطب غیر متخصص هیچ مفهومی ندارند.

تأسف دیگری که باید برای این دو کتاب خورد این است که از زخم تیغ «ارشاد سانسورچی» جان سالم به در نبرده‌اند و در جای جای این دو کتاب با نقطه چین‌هایی مواجه می‌شویم که حاکی از این هستند که خوانندهٔ فارسی زبان اجازه ندارد بدون فیلتر پای صحبت یک فیلسوف برجسته بنشیند!

دکترمحمدرضاسرگلزایی روان‌پزشک