شطرنج تجویز میشود!
مولانا در دفتر سوم مثنوی حکایت شیرینی دارد از کسی که به دکان زرگری میرود تا ترازوی زرگر را قرض بگیرد ولی زرگر به او میگوید من غربال ندارم ، آن فرد تاکید میکند که من ترازو میخواهم و این بار زرگر پاسخ میدهد من جارو ندارم!
آن یکی آمد به پیش زرگری
که ترازو ده که برسنجم زری
گفت خواجه رو مرا غلبیر نیست
گفت میزان ده بر این تسخر مه ایست
گفت جاروبی ندارم در دکان
گفت بس بس این مضاحک را بمان
من ترازویی که می خواهم بده
خویشتن را کر مکن هر سو مجه!
آن فرد میگوید چرا مسخرهبازی در میآوری؟! چرا خودت را به کری میزنی؟
زرگر پاسخ میدهد:
این شنیدم لیک پیری مرتعش
دست لرزان جسم تو نامنتعش
وآن زر تو هم قراضه خرد و مرد
دست لرزد پس بریزد زر خرد
پس بگویی خواجه جارویی بیار
تا بجویم زر خود را در غبار
چون بروبی خاک را جمع آوری
گویی ام غلبیر خواهم ای جری
من از اول دیدم آخر را تمام
جای دیگر رو از اینجا والسلام!
من با دیدن قطعه طلا خرد شده تو و دست لرزان و تن پیر تو حدس زدم که در هنگام وزن کردن طلا از دست تو خواهد افتاد، آنگاه جارو خواهی خواست که در میان خاک کف دکان طلای خود را بروبی و سپس غربال خواهی خواست تا از میان خاکها طلای خود را بیابی. چون من غربال و جارو ندارم پس ترازوی خود را به او قرض نمیدهم.
البته مولانا که در اساس، زندگی دنیوی را هدف درس و بحث خود نمیداند این قصه را نیز برای موعظه مخاطبان خود ذکر میکند تا آنها را به آخرتاندیشی تشویق کند:
ز ابتدای کار آخر را ببین
تا نباشی تو پشیمان «یوم دین»
ولی من که دغدغه دردهای «همینجا» را دارم این قصه را از این حیث ذکر میکنم که بگویم اگر دو قدم بعد از انتخابهایمان را بسنجیم بسیاری از رنجهای ما قابل اجتناب هستند. مشکل اینجاست که «مغز غریزی» ما به دنبال «ارضای آنی» است و اغلب به سریعترین راه رسیدن به لذت یا دفع تنش میاندیشد، نتیجه این که دقت و مصلحت را فدای سرعت میکند. در مقابل، مغز عاقبتاندیش و دقیق ما که به آن «پره فرونتال» میگوییم بدون تمرین و ممارست توان ایستادگی در برابر فشار مغز غریزی را ندارد و همچون واعظی است که هیچ قدرت اجرائی ندارد چرا که «تصمیمات» توسط مغز غریزی گرفته میشوند!
چاره چیست؟ تمرینهایی برای قدرتمند کردن پره فرونتال. انجام مستمر تمرینات زیر باعث زورمندی پره فرونتال میشوند:
۱- تمرینات «ذهن آگاهی» (Mindfulness) که نمونهای از آن را در فایل صوتی «آگاهی حسی» (Sensory Awareness) در کانال تلگرامم گذاشتهام.
۲- حل مسائل ریاضی متناسب با سطح هوش و تحصیلات.
۳- بازی شطرنج و سایر بازیهایی که در آنها برد ما تحت تاثیر زنجیرهای از حرکتهاست، نه یک حرکت منفرد.
پینوشت:
۱- برای فهم بهتر نقش پرهفرونتال در کنترل مغز غریزی کتابهای دکتر «دنیل سیگل» روانپزشک آمریکایی را بخوانید: «چشم ذهن» (انتشارات ذهن آویز) و «مغز در حال رشد» (نشر آسیم).
۲- در زمینه تفکر استراتژیک کتابهای «هنر جنگ» (نوشته سان تزو) و «تفکر استراتژیک» (دکتر وفا غفارمنش) پیشنهاد میشوند.
دکتر محمدرضا سرگلزایی ـ روانپزشک
مطالب مرتبط
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=165
