شنگول و منگول
نمی‌دانم به این نکته دقت کرده‌اید که در اغلب افسانه‌ها نبوغ و قهرمانی، در بین فرزندان یک خانواده به فرزند سوم تعلق دارد؟
در افسانه‌ی معروف «بزبز قندی»، شنگول و منگول که فرزندان بزرگتر بزبز قندی هستند فریب گرگ را می‌خورند و در را به روی او باز می‌کنند و فرزند سوم (حبه‌ی انگور) که صاحب درایت و هوش است در تنور پنهان می‌شود و گزارش ماوقع را بعدأ به مادر خود می‌دهد.
در داستان فرنگی «گربه‌ی چکمه پوش» هم پسران اول و دوم آسیابان میراث او را بین خود تقسیم می‌کنند و برای پسر سوم چیزی نمی‌ماند جز یک گربه. اما پسر سوم با همان گربه به نیک بختی و خوش عاقبتی می‌رسد.
در داستان «قلعه‌ی ذات‌الصور هوش ربا» در مثنوی مولوی نیز پسر اول شاه، کشته‌ی شهوت می‌شود و پسر دوم مقتول طمع و این پسر سوم است که صبوری پیشه می‌کند و به وصال دختر خاقان چین می‌رسد:
آرزو از صبر آید نی شتاب
صبر کن؛ الله اعلم بالصواب
در رمان برادران کارامازوف داستایوسکی نیز همین ماجرا تکرار می شود. دیمیتری کارامازوف غرق در عقلانیت سکولار است و این شکاکیت افراطی و نیهیلیسم اخلاقی او را به جنون می‌کشاند. دیمیتری کارامازوف در شوریدگی عاشقانه غرق می‌شود و در قماری که «بباخت هرچه بودش» به زندان می‌رود. در این میان آلکسی (برادر سوم و کوچکترین برادر) است که به اخلاص و شفقت مسیحی نائل می‌گردد!
راز عدد سه چیست؟
«ارنست اپلی» روانشناس یونگی می‌نویسد:
«عدد سه مترادف راه حل و زندگی نو است. در سه، نشانی از اراده و یک ایده‌ی نو است. در سه، جوهری مذکر (آنیموسی) است؛ پس روح مبارزه در آن وجود دارد. خدایان اغلب در گروه سه نفری ظاهر می‌شوند. در مذهب هندو خداوند تجلی سه گانه‌ای دارد: برهما (خدای آفرینش)، ویشنو (خدای حفاظت کننده) و شیوا (خدای مرگ). در مسیحیت نیز تثلیث پدر، پسر و روح القدس وجود دارد… سه، معنای «شدن» دارد.»
در لطایف تفکر خلاق نیز از این ضرب المثل زیاد استفاده می‌کنیم:
«وقتی بر سر دوراهی ایستاده‌ای و تردید داری، از راه سوم برو»
در این جا هم راه سوم راهی است نو، راهی که تو اولین رهروی آن هستی و به مدد شهامت و اراده‌ی تو خلق می‌شود.
دکتر محمدرضا سرگلزایی ـ روان‌پزشک
پی‌نوشت:
ارنست اپلی (Ernst Aeppli 1892-1954) روان‌کاو یونگی سوئیسی در سال۱۹۲۳ دکترای خود را از دانشگاه زوریخ دریافت کرد. بیشتر شهرت وی در زمینه‌ی تحلیل رویاست. کتاب‌های وی عبارتند از: «تعارض‌های زندگی و مشاوره‌ی روان‌شناختی» – «رویا و تحلیل رویا» ، «روانشناسی خودآگاه و ناخودآگاه»، «شخصیت، خطابه‌ای در باب افراد بالیده». از کتاب‌های ایشان تا جایی که من مطلع هستم فقط کتاب «رویا و تعبیر رویا» توسط «دل آرا قهرمان» به فارسی ترجمه شده و توسط نشر میترا در سال ۱۳۷۸ منتشر شده‌است.
مطالب مرتبط
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=275
