عملیات کندور
دیکتاتوریهای نظامی کشورهای آمریکایجنوبی در دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ بسیاری از مخالفان و انقلابیون را در یک عملیات مشترک ربوده و به قتل رساندند. طبق گزارش واحدی از سازمانهای بینالمللی و دولت فعلی آرژانتین که در سال ۲۰۱۵ ارائه شد، طی «عملیات کندور» ۳۷۷ نفر قربانی شدند.
نام کندور به افتخار پرندهٔ شکاری نماد شیلی برای این عملیات انتخاب شده بود. عملیات کندور به آمریکایلاتین محدود نشد و یکی از دراماتیکترین فصلهای این عملیات در واشنگتن به وقوع پیوست. در سال ۱۹۷۶ «اورلاندو لِتِلییِر» اقتصاددان شیلیایی وزیر امورخارجهٔ دولت «سالوادور آلنده» در یک بمبگذاری اتومبیل در مقابل سفارت ایرلند کشته شد.
اورلاندو لتلییر پس از کودتای شیلی موفق به فرار از شیلی شده و در واشنگتن به فعالیتهای دانشگاهی مشغول بود. اسناد محرمانهای که چند سال گذشته از ردهبندی خارج شدهاند نشان میدهند که لتلییر به دستور مستقیم «آگوستو پینوشه» دیکتاتور شیلی و توسط تروریستهای حرفهای سازمان اطلاعاتی پینوشه کشته شده است.
اسناد وزارت امور خارجه آمریکا نشان میدهند که در همان ماه پیش از ترور لتلییر، «کیسینجر» به سفرای آمریکا در شش کشور عضو عملیات کندور دستور داد تا «نگرانی عمیق» واشنگتن از ترور احتمالی «شخصیتهای مهم و سیاسی» در آمریکایجنوبی و خارج از آن منطقه را به اطلاع رؤسای این کشورها برسانند.
سفرای آمریکا که از مطرح کردن این موضوع با میزبانانشان هراس داشتند به این دستور اعتراض کردند پیشنهاد کردند که راه امنتر آن است که با سفرای کشورهای آمریکای جنوبی در واشنگتن تماس گرفته شود. اما کیسینجر در 21 سپتامبر 1976، درست پنج روز پیش از ترور لتلییر، این فرمان را لغو کرد و دستور داد:
«دیگر هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگیرد.»
شاکیان این پرونده مدعی هستند که عملیات کندور از حمایت ایالاتمتحده برخوردار بوده است، به خصوص برای بخش ارتباطات عملیات که توسط «کندورتل» صورت میگرفت. کندورتل یک سیستم تلکس آمریکایی بود که در پاناما استقرار داشت. بالاخره پس از چند دهه در یک دادگاه تاریخی در آرژانتین که روند آن بیش از سه سال به طول انجامید به پروندهٔ بیش از ۱۰۰ نفر از قربانیان رسیدگی شد، یک هیات متشکل از چهار قاضی، ۱۴ نفر از افسران نظامی سابق را به دلیل دست داشتن در عملیات کندور، آدمربایی، شکنجه و قتل محاکمه و محکوم کردند.
در دیگر کشورهای آمریکایجنوبی تلاشهای پراکندهای برای محکوم کردن ناقضان حقوق بشر صورت گرفته است اما در یک دههٔ اخیر آرژانتین تعدادی دادگاه برگزار کرد و طی آنها دهها نفر از نظامیان و مأموران امنیتی حکومتهای استبدادی سابق به دلیل ارتکاب جرم در «جنگهای کثیف» دهههای ۸۰-۱۹۷۰ محکوم شدند.
فرانچسکا لسّا، محقق مرکز مطالعات آمریکایجنوبی در دانشگاه آکسفورد که این دادگاهها را از نزدیک دنبال میکرد، میگوید:
«دادستانهای پروندهٔ عملیات کندور کار فوقالعادهای را انجام دادند که بیسابقه است.»
آنها موفق شدند که این جرائم را ورای مرزهای آرژانتین با موفقیت ردیابی کنند. اگرچه در دههٔ ۱۹۸۰ قوانین عفو در آرژانتین تصویب شدند ولی این دادستانها از شکافهای حقوقی بهره بردند تا بتوانند به جستجو و ردیابیشان ادامه دهند.
مطالب مرتبط
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=543
ادامه خواندن