مالکوم ایکس و مارتین لوترکینگ

مالکوم ایکس و مارتین لوترکینگ

امروز که ایالات متحده‌ی آمریکا رئیس جمهوری آفریقایی‌تبار و مسلمان‌زاده دارد برای کسانی که تاریخ نمی‌خوانند تصور این که حدود 50 سال قبل در همین کشور «کوکلوس کلان»های نژادپرست سیاه‌پوستان را «لینچ» می‌کردند یا زنده زنده می‌سوزاندند دشوار است.
بازخوانی تجربه‌ی دهه‌ی 1960 آمریکا برای فهم این‌که جوامع چگونه استحاله پیدا می‌کنند، مفید است.

مالکوم ایکس

پدر «مالکوم ایکس» یک کشیش سیاه‌پوست بود که توسط نژادپرستان کوکلوس کلان ربوده‌شد و به‌طرز وحشتناکی مثله‌شد. چند سال از مفقود‌شدن او گذشت تا بالاخره جنازه‌ی تکه تکه شده‌اش را پیداکردند. مادر مالکوم به بیمارستان روانی منتقل‌شد و مالکوم درخیابان‌های محله‌های فقیرنشین رها‌شد.

در آن زمان مالکوم فقط 12سال سن داشت. در چنین شرایطی مالکوم ایکس به گروه‌های گانگستر پیوست و در 18 سالگی به زندان افتاد. جرم او سرقت بود و 8 سال در زندان به‌سر برد. مالکوم ایکس در زندان مسلمان‌شد و پس از خروج از زندان جنبش اعتراضی خشونت‌آمیز سیاه‌پوستان را رهبری‌کرد. «پلنگ‌های سیاه» به مقابله به‌مثل پرداختند. آن‌ها نیز به اموال نژادپرستان حمله می‌کردند، می‌شکستند و به آتش می‌کشیدند.

مارتین لوترکینگ

در آن سال‌ها اگر سفیدپوستی وارد اتوبوسی می‌شد و صندلی خالی نبود سیاه‌پوستان موظف بودند صندلی خود را برای او خالی‌کنند. اما خانم «رزا پارکس» که روزی سخت را پشت‌سر گذاشته‌بود حاضر به خالی‌کردن صندلی خود نشد و پلیس او را به‌این جرم دستگیرکرد. سیاه‌پوستان که 70% مسافران اتوبوس‌های شهری را تشکیل می‌دادند اتوبوس‌ها را تحریم‌کردند و اتوبوس‌رانی مجبور به عقب‌نشینی و لغو این قانون نژادپرستانه شد. «مارتین لوترکینگ» کشیش سیاه‌پوست رهبری این مبارزه‌ی مدنی را به‌عهده داشت. او با خشونت مخالف‌بود و به روش گاندی (آهیمسا) جنبش را اداره می‌کرد.
مارتین لوترکینگ جایزه‌ی صلح نوبل را دریافت‌کرد.

مالکوم یا مارتین؟!

امروزه اغلب کسانی که تاریخ جنبش سیاه‌پوستان را مرور می‌کنند روش مارتین لوترکینگ را تجویز می‌کنند. از نظر بسیاری از نظریه‌پردازان، «لیبرال دموکراسی» نه یک هدف بلکه یک روش است، روش «لیبرال دموکراسی» روشی «زمان‌بر» است و با «بردباری» و «استقامت» به پیروزی می‌رسد. اما برای من همیشه این سوال مطرح است که اگر «پلنگ‌های سیاه» نبودند آیا نژادپرستان حاضر به مصالحه با مارتین لوترکینگ می‌شدند؟

پایان راه!

گرچه مالکوم ایکس و مارتین لوترکینگ از دو روش کاملا متفاوت به مبارزه با نژادپرستی برخاستند، نژادپرستان با هر دوی آن‌ها معامله‌ی یکسانی‌کردند: هر دو نفر را کشتند!

دکترمحمدرضاسرگلزایی ‌ـ‌ روان‌پزشک 

مطالب مرتبط

• نافرمانی مدنی
• کنش‌های کوچک ایستادگی
• بایکوت تلویزیون لهستان
• بند بازی
• انقلاب به روش گاندی
• آداپتاسیون
• Photo From: laphamsquarterly.org