مسئله اسپینوزا

نام کتاب: مسئله اسپینوزا

نویسنده: اروین یالوم

ترجمه: زهرا حسینیان

انتشارات: ترانه – ۱۳۹۳

رمان «مسئله اسپینوزا» که توسط اروین_یالوم (Irvin D. Yalom) روانکاو و روان‌پزشک نوشته شده، همزمان دو داستان در زمان‌های متفاوت را نقل می‌کند که یکی مربوط به باروخ (بندیکت) اسپینوزا (Baruch Spinoza)، فیلسوف بزرگ قرن هفده میلادی و دیگری آلفرد رزنبرگ (Alfred Ernst Rosenberg)، تئوریسین و یکی از رهبران حزب نازی آلمان است.

یالوم سعی می‌کند با استفاده از مفاهیم روانکاوی و پیوند آن به فلسفه اگزیستانسیال، به هراس‌ها، اضطراب‌ها و تعارض‌های اساسی این دو شخصیت که گاهی نیز مشترک هستند بپردازد.

«باروخ اسپینوزا» (۱۶۷۷ – ۱۶۳۲) یکی از فلاسفه پیرو «اصالت عقل» (Rationalism) است که پرسش‌های اساسی را در مورد جهان‌بینی زمانه خود و همچنین دین یهود مطرح ساخت و آن‌ها را زیر سوال برد و به همین دلیل متهم به ملحدی شد و از سوی جامعه یهودیان آن زمان طرد شد. که همین امر موجب شد از راه تراش عدسی به امرار معاش خود بپردازد.

اروین یالوم این پرسش‌ها و نظریه‌های اسپینوزا را در قالب گفتگویی میان اسپینوزا و شخصیت خیالی بنام «فرانکو» به رشته تحریر در آورده است.

جمله معروفی از «هگل» در توصیف اسپینوزا است که می‌گوید:

«یا باید اسپینوزایی باشید یا اصلا فلسفه نخوانید»

علت این گفته‌ی هگل، «روش عقلی استنتاجی» است که وی از اسپینوزا گرفت و «مارکس» نیز به نوبه خود از هگل. روش استنتاجی می‌گوید ما باید حقیقت را به‌گونه‌ای تعریف کنیم که بتوانیم مطالب را به صورت فروع از آن استنتاج کنیم.

یکی دیگر از ویژگی‌های معروف اسپینوزا «شجاعت اخلاقی» او بود. افلاطون می‌گوید:

[quote]«فیلسوف کسی است که چنان‌که می‌اندیشد، بگوید و چنان‌که می‌گوید، عمل کند.»[/quote]

یعنی کسی که حرف و عملش بر یکدیگر منطبق باشد. شاید این جمله از افلاطون بیشتر از هر فیلسوفی شایسته اسپینوزا باشد.

آلفرد رزنبرگ (۱۹۴۶ – ۱۸۹۳) تئوریسین معروف حزب نازی آلمان و یکی از اعضای اصلی حزب نازی بود که کتاب معروفی هم به‌نام «اسطوره قرن بیستم» نوشت و در آن به این پرداخت که تنها راه نجات آلمان بازگشت به ریشه‌های آریایی خود است.

یالوم سعی کرده از دیدگاهی روانکاوانه شخصیت رزنبرگ را واکاوی کند که قسمت مهمی از آن شامل فرایند درمان رزنبرگ با شخصیت خیالی بنام دکتر «فریدریش پفیستر» که روانکاو اوست، می‌شود.

در پایان باید گفت که خواننده این کتاب علاوه بر آشنایی با تعارض‌ها و هراس‌های اساسی هر انسانی در زندگی با استفاده از مفاهیم روانکاوانه از دید یالوم، همچنین آشنایی نسبتا خوبی با زندگی و افکار این دو شخصیت به دست می‌آورد.

علی محمدی _ دانشجوی دکتری روان‌شناسی

.

مطالب مرتبط

• انسان موجودی یکروزه
• مقدمه‌ای بر مشاوره وجودی
• تونل