نام کتاب: نافرمانی مدنی
نویسنده: هنری دیوید ثورو
مترجم: غلامعلی کشانی
نشر: قطره
«مقاومت در برابر حکومت» که به اختصار «نافرمانی مدنی» Civil Disobedience نام گرفت، جستاری است که توسط «هنری دیوید ثورو» فیلسوف مکتب تعالی‌گرایی، نویسنده و اصلاح‌طلب آمریکایی در سال ۱۸۴۹ منتشرشد.
نظریه او مبنی بر سرپیچی از قوانین آسیب‌زننده و تاریخ‌مصرف‌گذشته در آن‌زمان مورد استقبال واقع‌نشد و کمتر‌کسی به این جستار توجه‌کرد، اما به‌تدریج این اثر، مورد توجه جهانی قرار‌گرفت و برای رهبران و مبارزانی همچون «مهاتما گاندی» و «مارتین لوترکینگ» و نویسندگانی همچون «لئو تولستوی» ، «مارتین بوبر» و «ارنست همینگوی» الهام‌بخش شد.
«دیوید ثورو» را فیلسوفی اخلاقی و عمل‌گرا می‌دانند چراکه همواره همان‌گونه که می‌زیست، می‌نوشت و هر آن‌چه می‌گفت چیزی جز عملکردش نبود. او جسورانه از قانون پرداخت مالیات امتناع ورزید و با رفتن به زندان هزینه‌اش را هم پرداخت. وی باور داشت در حکومتی که انسانی را بدون انصاف و دليل زندانی می‌کنند، جای حقيقی انسان منصف نيز در زندان است.
ثورو معتقد بود پیروی از دستورات حکومت ظالم، شراکت در ستمگری است، وی باور‌داشت در صورتی که اصطکاک و مقاومت از سوی مردم وجود‌نداشته‌باشد نمی‌توان به دادگری حکومت‌ها امید‌داشت. او در جستار «نافرمانی مدنی» می‌نویسد:
وقتی نمی‌توانید نادرست‌بودن قانون را با اخطار به قانون‌گذار ثابت کنید، اگر نخواهید تسلیم شوید تنها راهی که باقی می‌ماند این است که با به‌کاربردن قدرت، قانون‌گذار را به‌تسلیم وا‌دارید یا با نشان‌دادن رنجی که از این قانون می‌برید او را به تغییر قانون نادرست مجبور سازید. این حق ذاتی هر شهروندی بر حکومت است.
جستار کوتاه «نافرمانی مدنی» به‌چالش‌کشیدن قوانین را سنگ محکی برای ارزیابی پختگی یک نظام حکومتی و مشروعیت آن می‌داند. به عقیده ثورو «نافرمانی مدنی» به‌اندازه «اطاعت مدنی» باید مورد اهمیت قراربگیرد چرا که در هر سیستمی امکان نیاز به تغییر قوانین نامشروع حتی با وجود این که زمانی مشروع بوده‌اند وجود دارد و یک سیستم حکومتی بالغ، پذیرای اعتراض جامعه مدنی خواهدبود.
نظریه نافرمانی مدنی ثورو و مبارزهٔ بدون خشونت برای نخستین بار در نیمه اول قرن بیستم مورد توجه بنیان‌گذار «جنبش استقلال‌طلبی هند» قرار گرفت. گاندی نافرمانی مدنی و مبارزه بدون خشونت را با استفاده از آموزه‌های ثورو در هند عملی کرد و همانند ثورو آن را حق شهروندان بر حکومت دانست و معتقد بود که پیروزی بر حکومت نامشروع با خود‌انضباطی، خویشتن‌داری، مراقبت، توجه و فداکاری محقق خواهدشد.
یکی دیگر از افرادی که به‌شدت تحت تاثیر جستار ثورو قرار گرفت، «مارتین لوتر کینگ» رهبر «جنبش مدنی سیاه‌پوستان آمریکایی» بود. او در زندگی‌نامه خود نوشت:
«من از مبارزه با یک نظام شیطانی به‌غایت مأیوس بودم تا این که مقاله ثورو را خواندم، چندین و چندین بار آن را خواندم و در آخر متقاعد شدم که همکاری‌نکردن و نافرمانی از نظام‌های ستمگر به اندازه اطاعت و فرمانبردای از قوانین خیرخواهانه و عادلانه، یک وظیفهٔ اخلاقی و مدنی است. باید به یاد داشته باشیم نافرمانی مدنی بی‌قانونی نیست، بلکه قانونی الهی و طبیعی است که بالاتر از تمام قوانین انسانی قرار دارد.»
مریم بهریان – دانشجوی دکترای روان‌شناسی
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=6977
