چرا قصه‌درمانی؟
سال‌هاست که محققان به این نتیجه رسیده‌اند که دو نیمکره مغز عملکردهای متفاوتی دارند. آن چه به‌طور معمول عملکرد منطقی می‌نامیم (تجزیه و تحلیل اطلاعات، منطق ریاضی و زبان) توسط نیمکره‌ی چپ مغز سازمان‌دهی می‌شود، در حالی‌که ادراکِ هنری (زیبایی‌شناسی، و درک شعر و موسیقی) توسط نیمکره‌ی راست مغز ما صورت می‌گیرد.
نیمکره راست با کارکردهایی سرو کار دارد که در ما ایجاد احساسات می‌کنند و قدرت هنر از همین‌جا ناشی می‌شود: بسیاری از رفتارهای ما بر پایه‌ی تفکر منطقی نیستند بلکه توسط احساساتِ ما سامان می‌پذیرند. تقریباً همه‌ی کسانی که سیگار می‌کشند از آسیب‌های آن آگاهند اما سیگار کشیدن را «دوست دارند»!
بسیاری از رفتارهای پرخطر و روابط آسیب‌رسان صرفاً بر پایه‌ی احساسات ادامه پیدا می‌کنند! وقتی به انسان‌ها اطلاعاتِ کلامی می‌دهیم با نیمکره‌ی چپ مغزشان ارتباط برقرار می‌کنیم و نمی‌توانیم بر موضوعاتی که بسترِ احساسی دارند اثر بگذاریم. این‌جاست که مربی یا درمان‌گری که قرار است مدیریت موضوعات احساسی را به عهده گیرد چاره‌ای ندارد مگر این که هنرمند باشد و بتواند نیمکره‌ی راست را مخاطب قراردهد.
منظور من از هنرمند بودن این نیست که این‌فرد به‌طور رسمی دوره‌های هنری دیده باشد بلکه به‌این معناست که بتواند به‌گونه‌ای صحبت کند یا رفتار کند که نیمکره‌ی راست مراجع یا دانشجو را تحت تأثیر قرار دهد. «میلتون اریکسون»، روانپزشک آمریکایی، چنین فردی بود. او با لحنی خاطره تعریف می‌کرد و قصه می‌گفت که مراجعانش «غرقِ» گفته‌های او می‌شدند و این «غرق شدن» نشان دهنده‌ی هنرمند بودن گوینده است.
شاید در بین هنرها کاربردی‌ترین آنها در فضای روان‌درمانی همین هنر قصه‌گویی باشد چرا که با کمترین امکانات و تقریبا در هر فضایی قابل اجراست. من سال‌هاست که برای مردم قصه می‌گویم!
راز ماندگاری کتبی همچون عهد عتیق، عهد جدید، قرآن و مثنوی را نیز در استفاده از «قصه» می‌دانم: «نحن نقصّ إلیک أحسن القصص». برای آشنایی بیشتر با قصه‌درمانی پیشنهاد می‌کنم کتاب‌های «هنر قصه‌گویی و تخیل» از انتشارات جهاد دانشگاهی و قصه‌درمانی «میلتون اریکسون» از انتشارات دایره و «قصه‌هایی برای گوش سوم»،نوشته «لی والاس» از انتشارات سایه سخن را مطالعه کنید.
دکتر محمدرضا سرگلزایی – روانپزشک
مطالب مرتبط
- روانشناسی قصه محور
- سیر مطالعاتی یک روان‌شناس
- تحلیل فیلم ویل هانتینگ خوب
- پندهای پیچ درپیچ کهن
- معنای بیماری
- اسطوره شناسی و امر سیاسی
- صدایی از اعماق سال ها
- فلسفه اومانیسم و طب قصه‌محور
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=78
