نام کتاب: افسانهی اسطوره
نویسنده: نجف دریابندری
ناشر: کارنامه – چاپ دوم ۱۳۹۴
«نجف دریابندری» مترجمی برجسته است که آثار بزرگی را در حوزههای ادبیات و فلسفه به فارسی برگردانده است. دریابندری کتاب «افسانهٔ اسطوره» را با این هدف نوشته است که روشن کند واژههای اسطوره و اسطورهشناسی به عنوان معادلهای فارسی Myth و Mythology واژههای درستی نیستند و این واژهها به شکلی «نامشروع» و «غیرمستدل» جایگزین واژههای «افسانه» و «افسانهشناسی» شدهاند که هم واژههایی فارسیاند، هم ریشه در ادبیات کهن پارسی دارند و هم شفاف و روشناند.
شاید از این منظر کتاب «افسانهٔ اسطوره» بیشتر برای کسانی که دغدغهٔ واژهها را دارند مفید باشد و برای بیشتر علاقمندان به «میتولوژی» چه از منظر روانشناسی، چه از منظر مردمشناسی چندان تفاوتی نداشته باشد که میتولوژی را افسانهشناسی بنامیم یا اسطورهشناسی؛ ولی از منظر دیگری این کتاب نجف دریابندری را میتوان به تمام علاقمندان به میتولوژی پیشنهاد داد چرا که دریابندری برای اثبات داعیهاش مهمترین نظریات حوزهٔ میتولوژی را به اختصار ولی بهدقت در این کتاب کوچک جمع آوری کرده است.
دریابندری ابتدا به نظریات «ارنست کاسیرر» آلمانی میپردازد که بر اساس افسانهها، شیوهٔ تفکر ابتدایی انسان را شرح میدهد. سپس به کتاب «افسانهٔ دولت» ارنست کاسیرر میپردازد که به قدرت رسیدن نازیها در آلمان و فاشیستها در ایتالیا را بر اساس فعّال شدن «تفکّر افسانهای» توضیح میدهد.
پس از آن، دریابندری به کتاب «شاخهٔ زرّین» جیمز فریزر و «مردمشناسی میدانی» این پژوهشگر بریتانیایی میپردازد که افسانههای اقوام اروپایی را مرور میکند و به سیر «تطوّرِ تفکّر»، از تفکر افسانهای تا تفکر منطقی میپردازد.
پس از آن در کتاب «افسانهٔ اسطوره» به نظرات «برانیسلاو مالینوفسکی» مردمشناس لهستانی میرسیم که به کارکرد یا «فونکسیون» افسانهها در جوامع ابتدایی میپردازد و ارتباط بین «آئین» و «افسانهها» را مرور میکند.
فصل بعدی کتاب مرور دیدگاههای «میرچا ایلیاده» میتولوژیست نابغهٔ رومانیایی است که از منظری «عرفانی» به میتولوژی ورود میکند. دریابندری به زمینههای تاریخی و اجتماعی و شکلگیری نگاه عارفانه در میرچا ایلیاده نیز میپردازد.
آنگاه به دیدگاههای «ژرژ سورِل» فرانسوی میرسیم که افسانههای سیاسی انسان امروزی را واکاوی میکند و آن ها را به چالش میکشاند و سپس به «کارکرد اخلاقی» آن ها میرسد. سپس به نقطه نظرات «امیل دورکیم» (جامعهشناس فرانسوی) و شاگردانش میرسیم و در نهایت با مردمشناسی ساختاری و میتولوژی ساختاری «کلود لوی استروس» فرانسوی آشنا میشویم. بنابراین، با مطالعه کتاب «افسانه اسطوره» نجف دریابندری میتوانیم مهمترین دیدگاهها را در «میتولوژی» مرور کنیم.
اگر علاقهٔ شما صرفاً به میتولوژی است و این که برگردان فارسی درست میتولوژی افسانهشناسی است یا اسطورهشناسی اهمیت چندانی برای شما ندارد پیشنهاد میکنم سیزده فصل اوّل کتاب را بخوانید و هفت فصل بعدی را برای کسانی که دغدغهٔ ترجمهٔ درست واژهها را دارند بگذارید. بدین ترتیب در زمانی اندک میتوانید با نظریه پردازان اصلی حوزهٔ «میتولوژی» و کتب برجسته این حوزه آشنا شوید.
دکترمحمدرضاسرگلزایی _روانپزشک
مطالب مرتبط
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=463