(نام کتاب: استبداد ( بیست درس از قرن بیستم
نویسنده: تیموتی اسنایدر
مترجم: پژمان طهرانی
ناشر: نشر نو
قهرمان نمایشنامه هملت، مردی است با فضیلت و آزاداندیش که از استبداد و ستم فرمانروایی شریر پریشان شده است و در رویا و بیداری در این اندیشه است که بیعتش را با آزادی تجدید کند و به بازسازی ادراک و احساسی که نسبت به زمان و زمانه‌اش دارد بپردازد این زمانه را سامان گسسته است، همانا که زاده شده‌ام تا آن را به سامان باز آورم.
آنچه در بالا خواندیم بخشی از کتاب «در برابر استبداد» است. «تیموتی اسنایدر» نویسنده کتاب، مورّخ، نویسنده و منتقد آمریکایی
است. او پس از تحصیل در رشته‌های تاریخ و علوم سیاسی در دانشگاه بروان، موفق به اخذ مدرک دکترای تاریخ مدرن از دانشگاه
آکسفورد شد.
اسنایدر یکی از معدود مورخین به نام عضر حاضر بوده که توانایی نویسندگی و سخنوری به زبان‌های فرانسه، آلمانی، هلندی، اکراینی
و روسی را دارد و در تأسیس موزه یادبود هولوکاست که به تمام قربانیان آلمان نازی تقدیم شده است، مشارکت داشته است.
استاد تاریخ دانشگاه ییل آمریکا، این کتاب را در زمانه‌ای به تحریر در آورده که بیم آن می‌رود ، نتیجه انتخابات آمریکا و بر مسند نشستن ترامپ، ایالات متحده لیبرال دموکرات را به حکومتی استبدادی و خودکامه تبدیل کند.
وی که متخصص تاریخ شناسی اروپای شرقی است، زیرکانه و هوشمندانه فصول مشترک حکومت‌های فاشیسم و نازیسم و
توتالیتاریسم را با سیاست حاکم بر تاریخ کنونی ورق می‌زند و نشان‌مان می‌دهد که چرا نباید:
«افسانهٔ پایان تاریخ (فرانسیس یوکوهاما) و لیبرال دموکراسی به عنوان یک نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آرمانی و ایده‌آل را باور کرد»
و چرا باید:
«حواسمان به نمایش‌های فریبکارانه‌ای که مستبدها از تاریخ به تصویر می‌کشند باشد، میهن دوست باشیم، از همتایان و زمینی‌های دیگر برای حل مشکلات‌مان استفاده کنیم و به منزوی‌های ملی‌گرا تبدیل نشویم، در کارهای عام المنفعه مشارکت کنیم و از فعالیت های غیر سیاسی و انجمن های آزاد و مردم نهاد برای رشد جامعهٔ مدنی و مبارزه با سیاست‌های مستبدانه و تخریب‌گر سود جوییم
اسنایدر به خوانندگان خود گوشزد می‌کند که چگونه :
دولتمردان مستبد یا مدیران وحشت، از فضای رعب، ترس و بحران نهایت بهره را می‌برند و با واژه‌های خطرناک و زبان سلطه، آزادی حقیقی را با امنیت‌های ساختگی تاخت می‌زنند.
این مورخ معاصر زنگ خطرهای جوامع تحت سلطه حکومت های خودکامه و راه های برون رفت از آن ها را به نقل از متفکران
سیاسی حکومت‌های فاشیستی قرن بیستم به سادگی در اختیارمان قرار می‌دهد. برای نمونه در این کتاب می‌خوانید:
«هانا آرنت معتقد بود که اشتیاق ما به امور پنهانی و مسائلی که در اهمیت داشتن آن ها تردید وجود دارد به طرز خطرناکی یک امر سیاسی است. در حقیقت حکومت های توتالیتر، تفاوت‌های حریم‌های خصوصی و عمومی را از میان بر می‌دارند تا از یک سو آزادی را سلب کنند و از سویی دیگر جامعه را از امرسیاسی دور نگه دارند.»
سر نخ‌هایی که تیموتی اسنایدر از دل تاریخ حکومت‌های جبار قرن بیستم و ساز و کارهای مقاومت‌های موفقیت آمیز مبارزان بیرون کشیده است ما را به شیوه حکمرانی دولت‌های خودکامه و راه‌های مقابله با آن ها می‌کشاند. برای نمونه مطالعه رویداد اعتصاب کارگران لهستانی دریای بالتیک و پیروزی آن ها در برابر سرکوب خونین رژیم‌های کمونیستی می‌تواند باور افرادی که به عبث بودن اثر گذاری فردی خود در سطح کلان اجتماع و تغییر سیاست‌های نامشروع ایمان دارند را دستخوش چالش و لرزش کند.
همچنین اسنایدر در فصلی از کتاب به این موضوع می‌پردازد که چگونه متمایز شدن، به همرنگی جماعت در نیامدن و رهایی از تله امکانات فریبنده و سرگرم کننده نهادهای قدرت مانند اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و تلویزیون می‌تواند جوامع تحت سلطهٔ استبداد را به آزادی برساند.
تاریخ نگار مشهور عصر ما از از ترزا زن جوانی می‌گوید که در عصر هیتلر، با موج وحشت و هراس همراه نشد و با متمایز شدن، خانواده‌هایی را از اردوگاه مرگ رهایی بخشید. از چرچیل می‌گوید که چگونه با شنا کردن بر خلاف جریان آب، سبب شد تا تاریخ قرن بیستم به شیوه‌ای متفاوت نگاشته شود و هیتلر را مجبور کرد تا نقشه‌هایش را تغییر دهد.
اسنایدر از تلاش برای تغییر در گفتمان کلیشه‌ای می‌گوید و تاکید می‌کند: «اگر می‌خواهید مغلوب خودکامه‌ها نشوید، از اینترنت و تلویزیون فاصله بگیرید، کتاب بخوانید و زبان رایج آکنده با واژه‌های تکراری جهان دو بعدی را با چارچوب‌های بزرگتر و فرایافت‌های
بیشتر تاخت بزنید».
«بیست درس از قرن بیستم» خوانندگان خود را به این نقطه می‌رساند که چگونه مردم سالاری می‌تواند بر تمامیت خواهی پیروز شود و در برابر پیشروی‌های استبداد مقاومت به خرج دهد. در میان حجم قابل توجهی از سرنخ‌ها و فوت و فن‌های کاربردی این کتاب که رهنمون مبارزه با استبداد است، یک درس را می‌توان شاه کلید و حائز اهمیت دانست.
آخرین فصل از درسنامه قرن بیستمی اسنایدر تنها شامل این جملات است:
تا می‌توانید شجاع باشید، اگر هیچ یک از ما آمادگی مرگ در راه آزادی را نداشته باشد، همگی مان در سایهٔ استبدادخواهیم مُرد.
مریم بهریان- دانشجوی دکترای روان‌شناسی
لینک کوتاه مطلب: https://drsargolzaei.com/?p=559
