درباره ان ال پی

مقدمه

مبداء رسمی معرفی ان ال پی دهه ۱۹۷۰ میلادی بود، زمانی که «ریچارد بندلر» دوره کارشناسی ارشد روان‌شناسی را در دانشگاه سانتاکروز کالیفرنیا می‌گذراند و با «جان گریندر» دکترای زبان‌شناسی که در همان دانشگاه تدریس می‌کرد آشنا شد.

ریچارد بندلر در حال کار کردن  روی گشتالت‌تراپی «فریتز پرلز» بود و جان گریندر، روی دستور زبان گشتاری «نوام چامسکی» کار می‌کرد. اولین پروژه این دو نفر این بود که بازسازی شناختی که در فضای روان درمانی گشتالتی صورت می‌گرفت را بر اساس مدل دستور زبان گشتاری تحولی چامسکی مرور کنند. به‌همین دلیل اولین پروژه این دو نفر Neuro-Linguistic Programming یا «برنامه ریزی عصبی – زبانی» نام گرفت.

بندلر و گریندر در این پروژه زبانی را طراحی کردند که فاقد خطاهای مستتر در زبان عرفی باشد. این بخش از پروژه این دو نفر که با همکاری «ویرجینیا ساتیر» زوج‌درمانگر برجسته امریکایی صورت گرفت «متا مدل» نامیده شد.

بعدها، بندلر و گریندر به الگوهای زبانی هیپنوتیزمی علاقمند شدند و نظام زبانی «میلتون اریکسون» را مورد بررسی قرار دادند. میلتون اریکسون روان‌پزشک آمریکایی، پایه‌گذار انجمن هیپنوتیزم بالینی آمریکا و برجسته‌ترین هیپنوتراپیست آن دوران بود.

حاصل کار بندلر و گریندر در این پروژه «میلتون مدل» نام گرفت، که مدل‌سازی گفتمان میلتون اریکسون در طی تلقینات هیپنوتیزمی‌اش بود. علاقه بندلر به کارهای درمانی اریکسون باعث شد که وی پروژه‌اش را از فضای زبان‌شناسی عبور دهد و به مطالعه تکنیک‌های درمانی اریکسون بپردازند. او این پروژه را به جای N.L.P، بازسازی الگوهای عصبی با استفاده از هیپنوتیزم یا (N.H.R) یا Neuro-Hypnotic Repatterning نامید.

کاربرد ان ال پی

ان ال پی یک رویکرد درمانی مجزا با فلسفه مشخص نیست. بر خلاف روانکاوی که بر اساس سنت فلسفی «اصالت خرد» (Rationalism) پایه‌گذاری شده و رفتارگرایی که بر اساس سنت فلسفی اصالت تجربه (Empiricism) قرار دارد و روان‌شناسی انسان‌گرا که بر سنت وجودگرایی (Existentialism) بنا شده است، ان ال پی مقید به سنت فلسفی خاصی نیست و به گونه ای عمل‌گرایانه (Pragmatic) از هر جریان روان شناسی آنچه را که می تواند به «تغییر» کمک کند برداشته است.

گرچه این رویکرد التقاطی در فضای بالینی نقطه قوت ان ال پی محسوب می‌شود، بسیاری از نقدکنندگان ان ال پی این ابهام نظری را نقطه ضعف تئوریک ان ال پی دانسته‌اند. بعنوان مثال واژه «ناخودآگاه» در متون ان ال پی گاهی با مفهومی فرویدی مورد استفاده قرار گرفته است و گاهی با مفهومی اریکسونی و این کاربرد دلبخواهی واژه‌ها در متون ان ال پی ارزیابی تئوریک آن را دشوار کرده است.

این نقطه ضعف تئوریک باعث شده ان ال پی در فضای مدیریت و بازاریابی بیش از فضای آکادمیک روان‌شناسی مورد استقبال قرار گیرد زیرا کارگزاران این حوزه‌ها بیش از دل‌مشغولی‌های نظری طالب نتایج عملی هستند.

ان ال پی در کار بالینی

بیشترین کاربرد ان ال پی در کار بالینی، درمان ترس‌های مرضی (فوبیاها) و تغییر عادات (اختلالات عادی) است. علاوه بر این فنون ان ال پی در بازسازی مذاکرات نقشی مهم دارد و از آنجا که بخشی از مشکلات زوجین و خانواده‌ها ارتباط ناکارآمد است استفاده از ان ال پی جلسات زوج درمانی و خانواده درمانی را سرعت می‌بخشد.

طبعا ان ال پی در اختلالات روان‌پزشکی که اساس بیولوژیک قوی‌تری دارند همچون اسکیزوفرنی، اختلالات دو قطبی، افسردگی‌های ملانکولیک و اختلالات شناختی (دلیریوم، دمانس و اختلالات نسیانی) هیچ نقش درمانی ندارد اما در برقراری ارتباط درمانی (راپورت) با این بیماران یا خانواده‌های‌شان نقش تسهیل کننده دارد.

ان ال پی با باز تعریف امر یادگیری تکنیک‌هایی نیز برای بهبود کارآیی یادگیری ارائه می‌کند، بنابراین می‌تواند در اختلالات یادگیری نیز ابزار مفیدی برای مربیان، کار درمانگران و گفتار درمانگران باشد.

منابعی برای مطالعه

کتاب‌های بسیار زیادی راجع به ان ال پی به فارسی ترجمه شده‌اند و بسیاری از آنها نیز مفید هستند ولی برای سهولت دسترسی علاقمندان سه کتاب مفید و مختصر را در زمینه ان ال پی معرفی می‌کنیم:

۱- برنامه ریزی عصبی – کلامی NLP نوشته «جوزف اکونور» و «جان سیمون» ترجمه مهدی قراچه داغی

۲- تغییرات سریع فردی با NLP نوشته «ریچارد بندلر» ترجمه هومن مجرد زاده کرمانی

۳- «معجزه ارتباط» با ان ال پی نوشته «جری ریچاردسون» ترجمه مهدی قراچه داغی

دکتر محمدرضا سرگلزایی _ روان‌پزشک

مطالب مرتبط 

• واقع گرایی
• اختلال وسواسی _ جبری
• روان‌درمانی مبتنی بر «تاب آوری»